Yahya Kemal Beyatlı _4_

İSTİNYE



İstinye körfezinde bu akşam garipliği

Bir mihnetin sonunda tesellî kadar iyi.



Hulyâ, srinleşen köyü, her an morartıyor;

Sessiz gelen saat – başı sürdükçe artıyor.



Durgunlaşıp bir ayna kadar parlıyan suda,

Dünyâ güzel göründü resimleşmiş uykuda.



Binlerce lâle serpili yüzlerce bahçeden

Beş yüz yılın kadehleridir şimdi yükselen.



Eşsiz Boğaz! Şerefli hayâlin derindedir!

Senden kalan o levhada her şey yerindedir.



























KARNAVAL VE DÖNÜŞ



Nis karnavalda eğleniyor;

Her yanda haykırış ve gülüşler...

Bir haftadan beri

Rü’yâlarımda sallanıyor vals etekleri...

İçmek, gülüşmek eski zaman îtiyâdıdır.

Bu karnaval,

Geçmişde bağ – bozumlarının belki yâdıdır.

Garb âleminde eğlenişin bir misâli bu.

Yûnan, Lâtin ve Cermen’i tek cins eden havâ



Esmiş bu mâvi sâhile bir mûsıki gibi.

Neş’eyle süslüyor verilen her ziyâfeti

Geçmiş devirlerin nice şîrin kıyâfeti.

Bir kısmı maskeli,

Bir kısmı maskesiz,

İslâv güzelleri,

Cermen güzelleri,

Hepsinden ince, Anglo – Sakson güzelleri.

Gül sînelerde, içki kadehlerde renk renk

Mahrem muâşaka,

Aşkın dudaklarında kalan güllerin teri.



Ben yolcuyum bugün

Nis karnavalda eğlence – dursun

Ben yolcuyum bugün. Yolun ufkunda Çamlıca

Hâlâ görünmüyor;

Hâlâ görünmüyor diyerekten sabırsızım.

Yıllarca sevdiğim Adalar, sevdiğim deniz

Artık görünseler...

Dönsem vatan semâsına artık bu ülkeden.

Görsem Erenköyü’ndeki leylâklı bahçede,

Cânanla bir zaman konuşup içtiğim yeri.
































KAR MÛSIKÎLERİ

- Varşova 1927 -

Bin yıldan uzun bir gecenin bestesidir bu;

Bin yıl sürecek zannedilen kar sesidir bu.



Bir kuytu manastırda duâlar gibi gamlı,

Yüzlerce ağızdan koro hâlinde devamlı,



Bir erganun âhengi yayılmakta derinden...

Duydumsa da zevk almadım İslâv kederinden.



Zihnim bu şehirden, bu devirden çok uzakta,

Tanbûri Cemil Bey çalıyor eski plâkta.



Birdenbire mes'ûdum işitmek hevesiyle,

Gönlüm dolu İstanbul'un en özlü sesiyle.



Sandım ki uzaklaştı yağan kar ve karanlık,

Uykumda bütün bir gece Körfez'deyim artık!


















KAYBOLAN ŞEHİR



Üsküp ki Yıldırım Beyazıd Han diyârıdır

Evlad-ı Fatihân’a onun yâdigârıdır.



Firûze kubbelerle yalnız bizim şehrimizdi o;

Yalnız bizimdi, çehre ve rûhiyla biz’di o.



Üsküp ki Şar dağ’ında devâmıydı Bursa’nın.

Bir lâle bahçesiydi dökülmüş temiz kanın.



Üç şanlı harbin arş’a asılmış silâhları

Parlardı yaşlı gözlere bayram sabahları.



Ben girmeden hayâtı şafaklandıran çağa,

Bir sonbaharda annemi gömdük o toprağa.



İs’a Bey’in fetihte açılmış mezarlığı

Hulyâma âhiret gibi nakşetti varlığı.



Vaktiyle öz vatanda bizimken, bugün niçin

Üsküp bizim değil? Bunu duydum, için için.



Kalbimde bir hayâli kalıp kaybolan şehir!

Ayrılmanın bıraktığı hicran derindedir!



Çok sürse ayrılık, aradan geçse çok sene,

Biz sende olmasak bile, sen bizdesin gene.



















KOCA MUSTAPAŞA



Koca Mustâpaşa! Ücrâ ve fakir İstanbul!

Ta fetihden beri mü’min, mütevekkil, yoksul,

Hüznü bir zevk edinenler yaşıyorlar burada.

Kaldım onlarla bütün gün bu güzel rü’y'ada.

Öyle sinmiş bu vatan semtine milliyetimiz

Ki biziz hem görülen, hem duyulan, yalnız biz.

Mânevi çerçeve beş yüz senedir hep berrak;

Yaşıyanlar değil Allâh’a gidenlerden uzak.

Bir bahar yağmuru yağmış da açılmış havayı

Hisseden kimse hakikat sanıyor hülyâyı.

Âhiret öyle yakın seyredilen manzarada,

O kadar komşu ki dünyâya dıvar yok arada,

Geçer insan bir adım atsa birinden birine,

Kavuşur karşıda kaybettiği bir sevdiğine.





Serviliklerde sükûn, yolda sükûn, evde sükûn.

Bu taraf sanki bu halkıyle ezelden meskûn.

Bir afîf âile sessizliği var evlerde;

Örtüyor farkı asâletle çekilmiş perde.

Kaldırımsız, daracık, iğri sokak, doğru sokak..

Her geçildikçe basılmış ve düzelmiş toprak.

Kuru ekmekle, bayat peyniri lezzetle yiyen,

Çeşmeden her su içerken: "Şükür Allah’a" diyen

Yaşıyor sâde maîşetlerin en sâfında;

Rûh esen kuytu mezarlıkların etrâfında.

Bu vatandaş biraz ahşapla, biraz kerpiçten

Yapabilmiş bu güzellikleri birkaç hiçten.

Türk’ün âsûde mizâciyle Bizans’ın kederi

Karışıp mağrifet iklimi edinmiş bu yeri.





Şu fetih vak’ası, yârab! Ne büyük mu’cizedir!

Her tecellisini nakletmek uzundur bir bir;

Bir tecellisi fakat, rûhu saatlerce sarar:

Koca Mustâpaşa var, câmii var, semti de var.

Elli yıl geçtiği günlerde büyük mu’cizden,

Hak’dan ilham ile bir gün o güzel semte giden

Rum vezîr, eski manastırda ederken secde,

Kalbi çok dolduran îmân ile gelmiş vecde,

Onu, tek Tanrısının mâbedi etmiş de hayâl,

Vakfedip her neye mâlikse, bütün mâl ü menâl,

Bir fetih câmii yapmak dilemiş islâma.

Sebep olmuş bu eser yâd edilir bir nâma.





Dört asırdır inerek câmie nûr üstüne nûr

Yerde bulmuş yaşıyanlar da, ölenler de huzûr.

Ona hâlâ gidilirken geçilir bir yoldan,

Göze çarpar ölüm âyetleri sağdan soldan,

Sarmaşıklar, yazılar, taşlar ağaçlar karışık;

Hâfız Osman gibi hattatla gömülmüş bir ışık

Bu mezarlıkta siyah toprağı aydınlatıyor;

Belli, kabrinde, O, bir nûra sarılmış yatıyor.





Gece, şi’riyle sararken Koca Mustâpaşa’yı

Seyredenler görür Allâh’a yakın dünyâyı.

Yolda tek tük görünenler çekilir evlerine;

Gece sessizliği semtin yayılır her yerine.

Bir ziyâretçi derin zevk alarak manzaradan,

Unutur semtine yollanmayı artık buradan.





Gizli bir his bana, hâtif gibi, ihtâr ediyor;

Çok yavaş, yalnız içinden duyulan sesle, diyor:

"Gitme! Kal! Sen bu taraf halkına dost insansın;

Onların meşrebi, iklimi ve ırkındansın.

Gece, her yerdeki efsunlu sükûnundan iyi,

Avutur gamlıyı, teskin eder endişeliği;

Ne ledünnî gecedir! Tâ ağaran vakte kadar,

Bir mücevher gibi Sünbül Sinan’ın rûhu yanar.

Ne saâdet! Bu tarflarda, her ülfetten uzak,

Vatanın fâtihi cedlerle beraber yaşamak! ..."





Geç vakit semtime döndüm Koca Mustâpaşa’dan

Kalbim ayrılmadı bir an o güzel rü’yâ’dan.

Bu muammâyı uzun boylu düşündüm de yine,

Dikkatim hâdisenin vardı derinliklerine;

Bu geniş ülkede, binlerce lâtif illerde,

Nice yıl, cedlerimiz kökleşerek bir yerde,

Mânevî varlığının resmini çizmiş havaya.

- Ki bugün karşılaşan benzetiyor rü’yâ'ya. -



Kopmuşuz bizler o öz varlık olan manzaradan.

Bahseder gerçi duyanlar bir onulmaz yaradan;

Derler: İnsanda derin bir yaradır köksüzlük;

Budur âlemde hudutsuz ve hazîn öksüzlük.

Sızlatır bâzı saatler dayanılmaz bir acı,

Kökü toprakta kalıp kendi kesilmiş ağacı.

Rûh arar başka tesellî her esen rüzgârda.



Ne yazık! Doğmuyoruz şimdi o topraklarda!
























MADRİD’DE KAHVEHÂNE



Madrid’de kahvehâneyi gördüm ki havradır,

Bir yerdeyiz ki söz denilen şey palavradır.

Dalmış gülüp konuşmağa yüzlerce farfara,

Yorgun kulaklarımda sürerken bu yaygara



Durdum, hazin hazin, acıdım kendi hâlime

Aksetti bir dakîka uzaktan hayâlime,

Sâkin Emirgân’ın Çınaraltı’nda kahvesi,

Poyraz serinliğindeki yaprakların sesi.



Bâzan gönül dalar suların mûsıkîsine

Bâzan Yesâri hatlarının en nefîsine.




















MALTEPE



Güneş altın denizden alçalıyor;

Nice kayserlerin donanmaları

Uçurum ufka durmadan dalıyor.



Gökte milyonla gizli tellerden

Gene milyonla gizli parmaklar,

Son hazin marşı durmadan çalıyor.



Artık enginleşince mâvi sükûn,

Artıyor gökyüzünde yıldızlar...

Gece gittikçe başka hâl alıyor.



Suyu ürpertiyor çıkan rüzgâr.

Şimdi sâhil boyunca Maltepe’yi

Köpüren mâvi dalgalar yalıyor.



Kanmadık gaşy eden bu mâviliğe

Ne yazık! Geçmek üzredir bu gece;

Ey gönül fecre az zaman kalıyor!




















MÂVERÂDA SÖYLENİŞ



Geldikti bir zaman Sarı Saltık’la Asya’dan,

Bir bir Diyâr-ı Rûm’a dağıldık Sakarya’dan.



Seyrindeyiz atıldığı sâhilsiz enginin,

Atmeydanı’nda ölmüş “enelhak” şehîdinin.



Merhum Edirne Şeyhi Neşâtî diyorki: “Biz

Sâf aynalarda sırroluruz öyle gaaibiz.”



Zâhid hayâl eder bizi meyhâne zındığı,

Bilmez ki sen ve ben hepimizdir tapındığı.



Gaaibde bir muhâvere geçmiş de pek hafî,

Gaybî’ye söylemiş bunu İdrîs-i Muhtefî.



















MEHLİKA SULTAN



Mehlika Sultan'a âşık yedi genç

Gece şehrin kapısından çıktı:

Mehlika Sultan'a âşık yedi genç

Kara sevdalı birer âşıktı.



Bir hayâlet gibi dünyâ güzeli

Girdiğinden beri rü'yâlarına;

Hepsi meshûr, o muammâ güzeli

Gittiler görmeye Kaf dağlarına.



Hepsi, sırtında abâ, günlerce

Gittiler içleri hicranla dolu;

Her günün ufkunu sardıkça gece

Dediler: ''Belki son akşamdır bu.''



Bu emel gurbetinin yoktur ucu;

Daima yollar uzar, kalp üzülür:

Ömrü oldukça yürür her yolcu,

Varmadan menzile bir yerde ölür.



Mehlika'nın kara sevdâlıları

Vardılar çıkrığı yok bir kuyuya,

Mehlika'nın kara sevdalıları

Baktılar korkulu gözlerle suya.



Gördüler: ''Aynada bir gizli cihan...

Ufku çepçevre ölüm servileri...''

Sandılar doğdu içinden bir an

O, uzun gözlü, uzun saçlı peri.



Bu hazin yolcuların en küçüğü

Bir zaman baktı o vîran kuyuya.

Ve neden sonra gümüş bir yüzüğü

Parmağından sıyırıp attı suya.



Su çekilmiş gibi rü'yâ oldu!..

Erdiler yolculuğun son demine;

Bir hayâl âlemi peydâ oldu.

Göçtüler hep o hayâl âlemine.



Mehlika Sultan'a âşık yedi genç,

Seneler geçti, henüz gelmediler;

Mehlika Sultan'a âşık yedi genç

Oradan gelmiyecekmiş dediler!..

























MEVSİMLER



Kopar sonbahar tellerinden,

Derinden, derinden, derinden

Biten yazla başlar keder mûsıkisi.



Bu sâhillerin seslenir her yerinden,

Derinden, derinden, derinden,

Hazin günlerin derbeder mûsıkîsi.



Denizden ve dağdan gelen hüzne kandık.

Bulutlar dağılsın, bahâr olsun artık,

Duyulsun bir engin seher mûsıkîsi.



Güneş doğmadan mâvileşmiş Boğaz’dan,

Nevâ-Kâr açılsın bütün ses ve sazdan,

Ufuklarda sürsün zafer mûsıkîsi.























MİHRİYÂR



Zambak gibi en güzel çağında

Serpildi deniz nefesleriyle;

Sâf uykusunun salıncağında

Sallandı balıkçı sesleriyle.



Simâsı zaman zaman parıldar

Bir sâhilin en güzel yerinde.

Hâlâ görünür geçen asırlar

Bir bir, koyu mâvi gözlerinde.



Her gezmeğe çıkmasıyle her yer

Bir zevkini andırır bahârın.

Endâmını zanneder görenler

Bir bestesi eski bestekârın.



Hayrân olarak bakarsınız da

Hulyânızı fetheder bu hâli:

Beş yüz sene sonra karşınızda

İstanbul fethinin hayâli.


















MODA'DA MAYIS



Şafaktan önce uyandım bahâr odamdaydı.

Mayıs, çiçekleri etrâfa öyle bir yaydı

Ki varlığım büyülenmişti en derin haz'la

Cihanda lezzet alınmaz bu duygudan fazla.

Seven kadınla seven erkeğin visâli gibi,

Bütün saâdet olan mevsimin bu hâli gibi,

Sürekli sevgiyi duydukça anne toprak’tan.

İçimde korku nedir kalmıyor yok olmaktan.



Hayatı râyiha gibi sihriyle sindiren toprak,

Bugün ne semtine baksam, çiçek, çimen, yaprak!

İçinde râhata varmış yatan azîz ölüler

Demek ki böyle bahâar örtüsüyle örtülüler!





















MOHAÇ TÜRKÜSÜ



Bizdik o hücumun bütün aşkıyle kanatlı;

Bizdik o sabâh ilk atılan safta yüz atlı.



Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle,

Canlandı o meşhûr ova at kişnemesiyle!



Fethin daha bir ülkeyi parlattığı gündü;

Biz uğruna can verdiğimiz yerde göründü.



Gül yüzlü bir âfetti ki her pûsesi lâle;

Girdik zaferin koynuna, kandık o visâle!



Dünyâya vedâ ettik, atıldık dolu dizgin;

En son koşumuzdur bu! Asırlarca bilinsin!



Bir bir açılırken göğe, son def'a yarıştık;

Allâh'a giden yolda meleklerle karıştık.



Geçtik hepimiz dört nala cennet kapısından;

Gördük ebedî cedleri bir anda yakından!







Bir bahçedeyiz şimdi şehitlerle berâber;

Bizler gibi ölmüş o yiğitlerle berâber.



Lâkin kalacak doğduğumuz toprağa bizden

Şimşek gibi bir hâtıra nal seslerimizden!























NAZAR



Gece, Leylâ’yı ayın on dördü,

Koyda tenhâ yıkanırken gördü.

“Kız vücûdun ne güzel böyle açık!

Kız yakından göreyim sâhile çık!”

Baktı etrâfına ürkek, ürkek

Dedi: “Tenhâda bu ses nolsa gerek,”

“Kız vücûdun sarı güller gibi ter!”

Dedi: “Tenhâda bu ses nolsa gerek?”

Aranırken ayın ölgün sesini,

Soğuk ay öptü beyaz ensesini.

Sardı her uzvunu bir ince sızı;

Bu öpüş gül gibi soldurdu kızı.

Soldu, günden güne sessiz, soldu!

Dediler hep: “Kıza bir hâl oldu!”

Tâ içindendi gelen hıçkırığı,

Kalbinin vardı derin bir kırığı.

Yattı, bir ses duyuyormuş gibi lâl.

Yattı, aylarca devâm ett bu hâl.

Sindi sîmâsına akşam hüznü.

Böyle, yastıkda görenler yüzünü,

Avuturlarken uzun sözlerle,

O susup baktı derin gözlerle.

Evi rüzgâr gibi bir sır gezdi,

Herkes endîşeli bir şey sezdi.

Bir sabah söyledi son sözlerini,

Yumdu dünyâya elâ gözlerini;

Koptu evden acı bir vâveylâ,

Odalar inledi: “Leylâ! Leylâ!”

Geldi köy kızları, el bağladılar...

Diz çöküp ağladılar, ağladılar!



Nice günler bu şeâmetli ölüm,

Oldu çok kimseye bir gizli düğüm;

Nice günler bakarak dalgalara,

Dediler: “Uğradı Leylâ nazara!”